Του Ιωάννου Θεοδωράτου
Δημοσιογράφου - Αμυντικού αναλυτή
Τον Ιούνιο του 2016 ο εκνευρισμένος πρόεδρος Ερντογάν ζήτησε επιτακτικώς την απομάκρυνση του επωνύμου «Τραμπ» από τα κτίρια, με το αιτιολογικό της αρνητικής στάσεως που είχε λάβει ο τότε υποψήφιος στο πλαίσιο δηλώσεών του κατά των μουσουλμάνων. Ο διεκδικητής του τίτλου του προστάτου των απανταχού σουνιτών μουσουλμάνων Ταγίπ Ερντογάν, μάλλον ανήκε σε εκείνους που θεωρούσαν ότι ο επιχειρηματίας Ντόναλντ Τραμπ δεν είχε πολλές πιθανότητες να κερδίσει στις προεδρικές εκλογές.
Ωστόσο, πέντε μήνες αργότερα μια σειρά από σημαντικά γεγονότα που μεσολάβησαν μέχρι τις αμερικανικές εκλογές, δημιούργησαν νέες και οξείς εντάσεις στις τουρκο-αμερικανικές σχέσεις.
Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, η επαναπροσέγγιση με στοιχεία στρατηγικού χαρακτήρος με την Ρωσία, η εισβολή στην Συρία (Επιχείρηση Ασπίδα του Ευφράτου), η αμείλικτη σύγκρουση με τους Κούρδους της περιοχής, η ένταση με το Ιράκ, οι επιχειρήσεις κατά της Ράκα και της Μοσούλης χωρίς τουρκική συμμετοχή, επιβεβαίωσαν ότι οι συμμαχικοί δεσμοί μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας έχουν χαλαρωθεί σε επικίνδυνο βαθμό. Τα συμφέροντα και οι γεωστρατηγικές ΗΠΑ και Τουρκίας έδειξαν και συνεχίζουν να δείχνουν ισχυρές τάσεις αποκλίσεως.
Λίγο πριν από τις αμερικανικές εκλογές, εκδηλώθηκαν οι δύο πλέον σημαντικές στρατιωτικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ και των συμμάχων τους κατά των δύο σημαντικότερων διοικητικών και στρατηγικών κέντρων του Daesh στο Ιράκ και την Συρία. Η κουρδική εμπλοκή σε συνδυασμό με την άκαμπτη στάση της ιρακινής κυβερνήσεως, δεν έδωσε στην Τουρκία την ευκαιρία που ματαίως αναζητούσε για να αποστείλει στρατεύματα και να συμμετάσχει.
Μετά το «σοκ» του αποτελέσματος (σ.σ. Ανάλογο με εκείνο του Brexit, για όσους επιμένουν σε μια διαφορετική μη γεωπολιτική ανάγνωση του παγκόσμιου γίγνεσθαι) διαφάνηκε ότι υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο επαναπροσδιορισμού της αμερικανικής γεωστρατηγικής έναντι της μεσανατολικής κρίσεως. Έτι σοβαρότερη φέρεται – από πολλούς αναλυτές και σχολιαστές – να είναι η προοπτική επαναπροσεγγίσεως μεταξύ Ουάσιγκτον και Αγκύρας, αν βεβαίως θεωρήσουμε ότι οι όποιες αναφορές Αμερικανών επισήμων αποτελούν από μόνες τους de facto αποδείξεις στροφής της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ.
Πράγματι οι δηλώσεις του πρώην διευθυντού της DIA (Defence Intelligence Agency) αντιστρατήγου ε.α. Μ. Φλιν (Michael Flynn) προηγήθηκαν εκείνων του νέου αντιπροέδρου Μ. Πενς (Mike Pence) σχετικώς με την σημασία και την γεωπολιτική σπουδαιότητα της Τουρκίας και αναμφιβόλως δημιούργησαν αίσθηση.
Ακόμη και η έντεχνη επικοινωνιακής στρατηγικής «αποκάλυψη» από τουρκικές πηγές της ιδιωτικής τηλεφωνικής συνομιλίας που είχαν οι πρόεδροι Τραμπ και Ερντογάν, προσέλκυσαν αν μη τι άλλο το ενδιαφέρον και διατάραξαν το κλίμα στρατηγικής ψυχραιμίας όπως έχει εμπεδωθεί στις ελληνικές πολιτικές και κυβερνητικές ελίτ.
Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στο προεδρικό αξίωμα, την οποίαν ακολούθησαν οι προαναφερόμενες δηλώσεις αβρότητος, φαίνεται να δίνει «φιλί της ζωής» σε μια ημιθανή σχέση ή μήπως υπάρχει μια άλλη πιο ψύχραιμη όπως και μεσομακροπρόθεσμη ανάγνωση-ανάλυση;
Η Τουρκία συνιστά τον σημαντικότερο σύμμαχο των ΗΠΑ στην περιοχή. Η συγκεκριμένη φράση αυτούσια ή με παραλλαγές ακούγεται κατ’ επανάληψη από όλα τα επίσημα χείλη και τους ανώτατους εκπροσώπους του Λευκού Οίκου, του Πενταγώνου και του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ. Αυτή η φράση επαναλήφθηκε πριν γνωστοποιηθεί ποιος θα είναι ο επόμενος Αμερικανός πρόεδρος τόσο από τον απερχόμενο πρόεδρο Ομπάμα όσο και από τον υπουργό Αμύνης Α. Κάρτερ (Ashton/Ash Carter) και τον Αρχηγό του Μικτού Επιτελείου των Αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων προερχόμενο εκ των Πεζοναυτών (USMC) στρατηγό Τζ. Ντάνφορντ (Joseph Dunford), οι οποίοι επισκέφθηκαν προσφάτως και εκτάκτως την Τουρκία. Η γεωγραφική, γεωστρατηγική αξία της Χερσονήσου της Ανατολίας δεν μπορεί να υποβαθμιστεί ούτε και να αγνοηθεί σκοπίμως, εάν μελετηθεί υπό το πρίσμα της σημασίας της Rimland (Κρηπιδώματος, ή δακτυλίου ανασχέσεως) και των γεωπολιτικών θεωριών του Χ. Μάκιντερ (Sir Halford Mackinder) και ιδιαιτέρως όσο και ειδικώς του Ν. Σπάικμαν (Nicholas Spykman). Άρα κάθε αναφορά επί της τουρκικής σπουδαιότητος, η οποία προέρχεται από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού δεν μπορεί και δεν πρέπει να προκαλεί συναγερμό στην Αθήνα, όπως δεν προκάλεσε στους πολύ πιο ενημερωμένους για τις προθέσεις του Τραμπ… παροικούντες την Ιερουσαλήμ.
Επτά είναι τα στοιχεία-σημεία τα οποία ποδηγετούν και καθορίζουν μεσομακροπρόθεσμα την αμερικανική γεωστρατηγική έναντι της Τουρκίας και του μεσανατολικού γεωγραφικού συμπλόκου, το οποίο καλύπτει την Βορειοανατολική Αφρική, την Αραβική Χερσόνησο, την καρδιά της Μέσης Ανατολής εμπεριέχοντας και το Ιράν.
α) Η ασφάλεια του Ισραήλ και η επιτυχής αντιμετώπιση οποιασδήποτε απειλής εναντίον του από όπου και αν προέρχεται, ακόμη και με την ανάληψη προληπτικών δράσεων.
β) Η διατήρηση της Τουρκίας εντός της δυτικής συμμαχίας σε συνδυασμό με τον εκδημοκρατισμό της.
γ) Η ανασυγκρότηση και σταδιακή ενοποίηση υπό ενιαία αρχή, φίλα προσκείμενη στις ΗΠΑ, των γεωγραφικών περιοχών που κατοικούνται από συμπαγείς ή κατά πλειοψηφία κουρδικούς πληθυσμούς και η αξιοποίησή τους, ώστε βραχυμεσοπρόθεσμα να συγκροτήσουν μια επιπλέον ασπίδα ασφαλείας και ενδυναμώσεως της περιφερειακής άμυνας του εβραϊκού κράτους.
δ) Η κατασκευή και η στρατηγική υποστήριξη ενός νέου ευθέως ανταγωνιστικού προς τα ρωσικά συμφέροντα, νότιου ενεργειακού διαδρόμου, για την μεταφορά φυσικού αερίου από την Νοτιοανατολική Μεσόγειο προς την ΕΕ, μέσω της Κύπρου και της Ελλάδος, με αφετηρία το Ισραήλ.
ε) Η στρατιωτική εξουδετέρωση του Daesh σε συνδυασμό με την εργαλειοποίηση των κουρδικών στρατιωτικών σχηματισμών ως καταλύτες των εξελίξεων σε Συρία και Ιράκ.
στ) Η αυστηρή επίβλεψη και εποπτεία του Ιράν μέσω της συμφωνίας για το πυρηνικό του πρόγραμμα.
ζ) Η συνεργασία με την Ρωσική Ομοσπονδία στο συριακό πρόβλημα πάντοτε όμως σε συνάρτηση με τις ευρύτερες εξελίξεις και εντάσεις που δημιουργούνται στην Ουκρανία και την Βαλτική.
Στα ανωτέρω η τουρκική διαφοροποίηση είναι έντονη όσο και αποσταθεροποιητική, καθώς η Άγκυρα διέπεται από νέο-οθωμανικά οράματα, τα οποία όχι μόνον δεν κρύβει αλλά και εσχάτως εντείνει μέσω της… απειλής υλοποιήσεως των εδαφικών (σ.σ. Εκφρασμένα σε υπολειπόμενα τετραγωνικά χιλιόμετρα) προβλέψεων του Εθνικού Ορκου. Μάλιστα ένα από τα περίφημα 5 Κ (Κασμίρ, Κορέα, Κύπρος, Κουρδιστάν, Κουντούς) τα οποία στρατηγικώς, γεωγραφικώς και ιστορικώς ενδιαφέρουν διαχρονικώς το τουρκικό ισλαμικό έθνος, είναι η Ιερουσαλήμ (Κουντούς).
Συνεπώς, η απόκλιση στα μεταξύ των «θέλω» του Ερντογάν και των «πρέπει» της νέας διακυβερνήσεως Τραμπ πολύ σύντομα θα αναδυθούν στην επιφάνεια, ίσως και με ακόμη μεγαλύτερη ένταση ίσως δε και μέσω του καινοφανούς «τραμπικού» ρεαλισμού.
Οπότε τίθεται το ερώτημα: Γιατί τόσες δηλώσεις εντός τόσο μικρού χρονικού διαστήματος; Η απάντηση είναι μάλλον απλή όσο και προφανής. Η τουρκική σπουδή (σ.σ. Ο γεωπολιτικός χρόνος για τον Ερντογάν τρέχει πολύ πιο γρήγορα από ότι για άλλους…) για την ανάγκη – απαίτηση δηλαδή – επικοινωνίας με την διάδοχη κατάσταση υπαγορεύθηκε από την άμεση απειλή που σκιαγραφεί η προέλαση των κουρδικών και άλλων μη φιλικών προς την Άγκυρα δυνάμεων με κατεύθυνση την Μοσούλη και ιδίως την Ράκα.
Η επιρροή του Φλιν (σ.σ. Η οποία από σήμερα και μετά τις αποκαλύψεις μάλλον θα βαίνει μειούμενη) και οι ειδικές σχέσεις που έχει με το μακρύ χέρι του τουρκικού κράτους εκτιμάται ότι υποβοήθησαν στην πρώτη εσπευσμένη επαφή. Εκτός αυτού η σχέση που οικοδομεί η Τουρκία με την Ρωσία, η οποία θα επεκταθεί και στην στρατιωτική συνεργασία (σ.σ. Πέραν της υπαρχούσης ήδη στην Συρία) με αιχμή την προμήθεια προηγμένων οπλικών συστημάτων (π.χ. S-400, οργάνωση α/α αντιβαλλιστικής αμύνης και προστασίας μειζόνων τουρκικών στόχων από πιθανή εχθρική πυραυλική επίθεση) δεν μπορεί να μην αναλυθεί και αντιμετωπιστεί με την βοήθεια της διπλωματικής πειθούς.
Η περίοδος έως και τα μέσα Μαρτίου δεν θα είναι εύκολη καθώς ήδη έχουμε εισέλθει στο ιδιαιτέρως απρόβλεπτο – από πλευράς δυναμικών και τετελεσμένων ενεργειών – διάστημα Νοεμβρίου-Ιανουαρίου, έως δηλαδή της επισήμου αλλαγής σκυτάλεως στις ΗΠΑ. Δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί μια προσεκτικώς σχεδιασμένη προκλητική ενέργεια της Αγκύρας στα δυόμιση μέτωπα (σ.σ. Κατά το δόγμα των δυόμιση πολέμων προς ανατολάς, δυσμάς και στο εσωτερικό) και συγκεκριμένως στην Συρία, κατά του ΡΚΚ και φυσικώς στοχεύοντας την ταχέως αυτοφινλανδοπιούμενη Ελλάδα (βλ. Δεσμεύσεις για ασκήσεις και εκτελέσεως ακόμη και χερσαίων πυρών στο Καστελόριζο, οι οποίες συμπίπτουν δε με την επίσκεψη Ομπάμα!).
Επομένως, η αμερικανική ενέργεια εκτιμάται ότι μάλλον στοχεύει στην παγοποίηση της φλόγας που κατατρώει τον Ερντογάν, καθώς μπορεί μεν να έλαβε ενδιαφέρουσες φιλοφρονήσεις από τον Τράμπ και την θυγατέρα του, ας μην λησμονούμε όμως ότι ο νέος πρόεδρος δήλωσε ευθαρσώς ότι θαυμάζει τους Κούρδους…
Αν οι ΗΠΑ ήθελαν να δώσουν ένα διαφορετικό στίγμα προσδιορίζοντας μια νέα γεωστρατηγική προσέγγιση, τότε μαζί με τα ωραία λόγια θα υπήρχε και μια ουσιαστική αναφορά στην κουρδική ταμπακιέρα. Όμως κάτι τέτοιο δεν συνέβη και εκτιμώ πως δεν προβλέπεται καθώς οι επιχειρήσεις συνεχίζονται ανεβάζοντας την «γεωπολιτική πίεση» του Ερντογάν.
Ας αναμένουμε τον σχηματισμό της νέας κυβερνήσεως ενώ επίσης μην λησμονούμε το γεγονός πως εις εκ των βασικών συμβούλων του Τραμπ στα ενεργειακά είναι ο Ελληνοαμερικανός Τ. Παπαδόπουλος, ο οποίος υπερθεματίζει και συμπλέει επί της γραμμής κατασκευής του αγωγού east med pipeline από το Ισραήλ προς την Ελλάδα. Φρόντισε κανείς να τον προσεγγίσει εγκαίρως, όπως οι Τούρκοι ακαλλιέργησαν τις σχέσεις τους με την πλευρά Τραμπ, παρά τις συνήθεις άκομψες δηλώσεις Ερντογάν για οποιονδήποτε δεν ασπάζεται τους νεοθωμανικούς του οραματισμούς;
Στο σημείο αυτό θέτω ρητορικώς την ερώτηση και προς την κυβέρνηση αλλά και προς την αντιπολίτευση εάν έχουν δημιουργήσει επαφές με το νέο υπό διαμόρφωση σύστημα Τραμπ. Εκτός και αν συνεχίζουν να πενθούν για την ήττα της Χίλαρι…. Του γαρ πολέμου οι καιροί ου μενετοί (σ.σ. Στον πόλεμο οι ευκαιρίες δεν περιμένουν κατά τον ες αεί επίκαιρο Θουκυδίδη).
Η πλέον σημαντική δήλωση που έχει γίνει από επίσημα χείλη προέρχεται από τον Ισραηλινό πρόεδρο Βενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος μετά από την τραυματική εμπειρία της διακυβερνήσεως Ομπάμα και τις προσωπικές επιθέσεις εναντίον του εξαιτίας της πολιτικής που εφαρμόζει στην Μέση Ανατολή, αποκάλεσε τον νέο πρόεδρο, αληθινό και ειλικρινή φίλο του εβραϊκού κράτους.
Εκτιμώ, ότι καθώς τα στρατηγικά συμφέροντα του Ισραήλ απειλούνται και εκβιάζονται εκ παραλλήλως από την αναθεωρητική νέο-οθωμανική Τουρκία, η νέα αμερικανική κυβέρνηση πολύ σύντομα θα δείξει εμπράκτως – αφού προηγουμένως ενημερωθεί εμπεριστατωμένως και από την ισραηλινή πλευρά αναφορικώς με το ποιο είναι το διακύβευμα της περιοχής – τις προθέσεις της. Το Τελ Αβίβ έχει αντιληφθεί τα τελευταία έξι τουλάχιστον έτη, ότι η Άγκυρα είναι η πλέον επικίνδυνη ανερχόμενη δύναμη με περιφερειακές βλέψεις. Οι μοχλοί πιέσεων τους οποίους διαθέτει το εβραϊκό λόμπι στις ΗΠΑ είναι εξαιρετικώς δραστικοί και εν πολλοίς μη ευκόλως αναχαιτίσιμοι όπως γνωρίζει ο επιτυχημένος επιχειρηματίας νέος ένοικος του Λευκού Οίκου.
Η Ιερουσαλήμ (Κουντούς) αποτελεί διαχρονικό ισλαμικό στόχο, το εθνοθρησκευτικό «νέο-οθωμανικό ποθούμενο», όπως έχει δημοσίως εκφραστεί δια στόματος των Ερντογάν και του Νταβούτογλου. Κάθε μορφής και είδους λεκτική ή μη ενδυνάμωση του ισλαμοφασιστικού καθεστώτος του Ερντογάν είναι σαφές πως θα επιφέρει περισσότερη αστάθεια εφόσον εντάσσεται στην λογική του κατευνασμού. Η ΗΠΑ είναι ζωτικής σημασίας για την Τουρκία και όχι το αντίστροφο συμφώνως και με τον απόστρατο πτέραρχο Τ. Γουόλντ (Charles Wald).
Συμπερασματικώς εκτιμώ ότι πέραν των δηλώσεων στελεχών, για τα οποία καλό θα ήταν να διερευνηθεί η σχέση τους με το τουρκικό λόμπι στις ΗΠΑ (σ.σ. ήδη υπάρχει σχετικό δημοσίευμα για τον φερέλπιδα αντιστράτηγο Φλιν βλ. http://www.defence-point.gr/news/?p=164862) η Γεωγραφία συνεπικουρία της Ιστορίας έχει καταδείξει τον δρόμο επί του οποίου ελπίζω ότι θα συνεχίσει να βαδίζει η αγγλοσαξονική γεωστρατηγική έναντι της Τουρκίας, καθιστώντας τις απόψεις ορισμένων απλώς Φλιν..αφήματα (σ.σ. Εκ του φληναφήματα).
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου