Ο χώρος των πολιτικών επιστημών αποτελεί ένα νεοελληνικό άβατο. Η μεταπολιτευτική κυριαρχία του αριστερισμού, σε συνδυασμό με την καταστροφική μετατόπιση του κέντρου της σχολικής εκπαίδευσης στα θετικά και τεχνολογικά πεδία, είχαν ως αποτέλεσμα όχι απλά την πλήρη υποβάθμιση της πολιτικής κοινωνιολογίας στο επίπεδο της «μελέτης» προκηρύξεων τρομοκρατικών οργανώσεων, αλλά και στην πλήρη καταβύθιση, έως και αφανισμό, του έργου μεγάλων πολιτικών στοχαστών. Η κατάσταση αυτή λειτούργησε ως αμυντικός μηχανισμός τόσο του διεφθαρμένου πολιτικού καθεστώτος, όσο και αυτής της ίδιας της διεφθαρμένης κοινωνίας. Σε εποχές μαζικής ψύχωσης κατά δικαίων και αδίκων, σαν τις τωρινές, πολλοί λησμονούν πως η σημερινή θλιβερή κατάντια του τόπου μας είναι η συνιστάμενη δύο διεφθαρμένων αξόνων. Του πολιτικού συστήματος αφ’ ενός, και της κοινωνίας αφ’ ετέρου.
Στο σημείο αυτό έρχεται σαν επίκαιρα διαχρονική πνευματική θρυαλλίδα το έργο του Ευάγγελου Λεμπέση (1904-1968). Ενός πρωτοπόρου κοινωνικού μελετητή, που όπως όλα τα επιφανή πνεύματα, είναι εντελώς άγνωστος στην ελλαδική ψευτοδιανόηση και ψευτοεπιστήμη.
Στις επόμενες γραμμές επιχειρούμε μια συνοπτική παρουσίαση της πολιτικής του σκέψης, όπως αυτή εκφράζεται στο γνωστότερο δοκίμιο του «Η τεραστία κοινωνική σημασία των βλακών εν τω συγχρόνω βίω», το οποίο αποτελεί μια συγκλονιστική ψυχανάλυση της τραγικής νεοελληνικής πραγματικότητας....
Στο σημείο αυτό έρχεται σαν επίκαιρα διαχρονική πνευματική θρυαλλίδα το έργο του Ευάγγελου Λεμπέση (1904-1968). Ενός πρωτοπόρου κοινωνικού μελετητή, που όπως όλα τα επιφανή πνεύματα, είναι εντελώς άγνωστος στην ελλαδική ψευτοδιανόηση και ψευτοεπιστήμη.
Στις επόμενες γραμμές επιχειρούμε μια συνοπτική παρουσίαση της πολιτικής του σκέψης, όπως αυτή εκφράζεται στο γνωστότερο δοκίμιο του «Η τεραστία κοινωνική σημασία των βλακών εν τω συγχρόνω βίω», το οποίο αποτελεί μια συγκλονιστική ψυχανάλυση της τραγικής νεοελληνικής πραγματικότητας....
Κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική πανώλη
Επίκεντρη σκέψη του Λεμπέση (εξής Λ.) που διαπνέει ολόκληρο το έργο του είναι η έννοια της αξιοκρατίας. Θεμελιωμένη θέση του αποτελεί πως οι άριστοι πρέπει να άρχουν της κοινωνίας, κάτι όμως το οποίο τις περισσότερες φορές δεν συμβαίνει λόγω του ότι οι μέτριοι, οι βλάκες χρησιμοποιούν όλα τα αθέμιτα μέσα για να ανέλθουν στα δημόσια αξιώματα, εις βάρος των αρίστων.
Ο Λ. δεν ενδιαφέρεται για το αν οι θέσεις του είναι αντιδημοφιλείς ή αν προκαλούν. Το αντίθετο μάλιστα, το επιδιώκει. Σκοπός του δεν είναι να κολακεύει τις μάζες, αλλά να υπερασπιστεί με ήθος και τιμιότητα τις ιδέες του. Αυτό είναι άλλωστε που κάνει την γραφή του τόσο ελκυστική. Η γραφή του Λ. είναι κυριολεκτικά πολεμική. Αναλύει, καταγγέλλει, τοποθετείται. Η σκέψη του έχει οργάνωση, συστηματική μέθοδο και τεκμηρίωση. Ουσιαστικό χαρακτηριστικό της είναι η μορφή ανατομίας.
Αναλύει το θέμα, παρουσιάζει τις κρυφές πτυχές του και διεισδύει στα άδυτα της πραγματικής ουσίας, κάτι το οποίο οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να το πράξουν διότι φοβούνται μήπως εκεί συναντήσουν τον αποκρουστικό αντικατοπτρισμό του εαυτού τους.
Όπως εύκολα θα διαπιστώσει κανείς διαβάζοντας τον Λ., το έργο του αποτελεί όχι μόνο μια λεπτομερή ανατομία και καταγγελία του πολιτικού συστήματος και της κοινωνικής παθογένειας που το συνοδεύει, αλλά και στην ουσία μια ολοκληρωτική άρνηση τους. Για τον Λ. η σύγχρονη εθνική κατάρα του Ελληνισμού είναι η ανυπαρξία της αξιοκρατίας στον δημόσιο βίο. Τόσο η διεφθαρμένη αστική κοινωνία, όσο και συνασπισμένες κλίκες των βλακών, είναι παθογενή συμπτώματα και ταυτόχρονα αιτίες της αναξιοκρατίας. Πιστεύει δε πως η έλλειψη αξιοκρατίας στο σύγχρονο ελληνικό γίγνεσθαι είναι η αίτια όλων των δεινών της νεότερης ιστορίας, αλλά και της κοινωνικής πραγματικότητας: δημόσια κακοδιαχείριση, απληστία, πολιτική παρακμή, δημαγωγία, πελατειακές σχέσεις, εργατοπατερισμός και γραφειοκρατία....
Ανατομία του βλάκα.
Αρχικά πρέπει να διευκρινίσουμε τι εννοεί ο Λ. με τον όρο «βλάκας». Είναι αυτός ο οποίος δεν μπορεί να κατανοήσει αφηρημένες έννοιες, δηλαδή ιδέες. Για να χρησιμοποιούμε ένα απλοϊκό παράδειγμα, αυτός ο οποίος ξέρει τι είναι οι εκλογές, δεν μπορεί όμως ποτέ να καταλάβει τι είναι η πολιτική ιδεολογία.
Ο Λ. διακρίνει δυο κατηγόριες βλακών στην κοινωνική διαστρωμάτωση: Αυτούς που βρίσκονται στα κατώτερα κοινωνικά στρωματά και οι οποίοι αδυνατούν να ανέλθουν (προλεταριάτο), και αυτούς που βρίσκονται στα ανώτερα στρωματά της κοινωνίας και με την περιγραφή των οποίων θα ασχοληθούμε. Στο σημείο αυτό απλά να αναφέρουμε πως τα κατώτερα κοινωνικά στρωματά ο Λ. δεν τα ορίζει με βάση την οικονομική κατάσταση, την μόρφωση ή την κοινωνική τάξη, αλλά με βάση την κοινωνική τους ανέλιξη. Ο Λ. θεωρεί πως οι βλάκες που για διαφόρους λόγους δεν καταφέρνουν να ανελιχθούν όπως οι ίδιοι φαντάζονταν στην κοινωνική ιεραρχία, καταπιέζονται ψυχικώς, με αποτέλεσμα όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν να μετατρέπονται σε χειραγωγούμενη επαναστατική μάζα, ή κατά τον Λε Μπόν σε εγκληματικό όχλο.
Η δεύτερη κατηγόρια βλακών, και οι πλέον επικίνδυνοι για τον κοινωνικό ιστό, είναι αυτοί που απλοϊκά θα λέγαμε, ανάξια κατέχουν υψηλές θέσεις στην κοινωνία. Η κοινωνική (στην ουσία αντικοινωνική) αυτή ομάδα κατέχει την σημαντικότερη ίσως θέση, σ’ όλες τις εποχές και σ’ όλες τις κοινωνίες. Σύμφωνα με τον Λ. πρόκειται για ανθρώπους από χαμηλής μέχρι και ανώτερης μόρφωσης, με φοβερές εσωτερικές ανασφάλειες οι οποίοι δια παντός τρόπου θέλουν να άρχουν, διακατέχονται δε από έναν ζωώδη πανικό μην τυχόν και περιέλθουν στο προλεταριάτο. Οι άνθρωποι αυτοί στερούμενοι ίχνους προσωπικότητας και παιδείας, και έχοντας πλήρη συνείδηση της πνευματικής τους ανικανότητας, επιδιώκουν μανιωδώς να μετέχουν σε πάσης φύσεως οργανώσεις, κόμματα, συλλόγους, λέσχες κτλ, διότι έχουν έμφυτη τη ροπή προς την αγελοποίηση....
Επιπλέον ορμώμενοι από την ανασφάλεια τους, και προκείμενου να υπερασπιστούν τα συμφέροντα τους, στερούμενοι δυνατότητας ορθού λόγου, δημιουργούν μια μηχανική οργάνωση προς αντιμετώπιση των ισχυρότερων, η οποία κοινωνιολογικώς καλείται κλίκα (clique).
Την κοινωνική τους ανέλιξη την εξασφαλίζουν αποποιούμενοι ενσυνείδητα κάθε ίχνος ηθικού φραγμού. Η κολακεία, η ραδιουργία, η συκοφαντία και η επί πτωμάτων ανέλιξη, μπορούν να δικαιολογηθούν από την έλλειψη ιδίας γνώμης, και όπως γράφει χαρακτηριστικά «η παντελής έλλειψις προσωπικότητος, ήτις εκδηλούται εις την χρονίαν απουσίαν γνώμης επί παντός ζητήματος, εις τον φόβον προ της ενδεχομένης διαφωνίας προς πάντα άνθρωπον, η ολιγόλογος ανιαρότης αυτού, εκλαμβανομένη υπό των αφελών ως βαθύνοια και σοβαρότης, οφειλομένη δε πράγματι εις ανεπανόρθωτον έλλειψιν πνεύματος και πολιτισμού».
Ο Λ. διακρίνει δυο κατηγόριες βλακών στην κοινωνική διαστρωμάτωση: Αυτούς που βρίσκονται στα κατώτερα κοινωνικά στρωματά και οι οποίοι αδυνατούν να ανέλθουν (προλεταριάτο), και αυτούς που βρίσκονται στα ανώτερα στρωματά της κοινωνίας και με την περιγραφή των οποίων θα ασχοληθούμε. Στο σημείο αυτό απλά να αναφέρουμε πως τα κατώτερα κοινωνικά στρωματά ο Λ. δεν τα ορίζει με βάση την οικονομική κατάσταση, την μόρφωση ή την κοινωνική τάξη, αλλά με βάση την κοινωνική τους ανέλιξη. Ο Λ. θεωρεί πως οι βλάκες που για διαφόρους λόγους δεν καταφέρνουν να ανελιχθούν όπως οι ίδιοι φαντάζονταν στην κοινωνική ιεραρχία, καταπιέζονται ψυχικώς, με αποτέλεσμα όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν να μετατρέπονται σε χειραγωγούμενη επαναστατική μάζα, ή κατά τον Λε Μπόν σε εγκληματικό όχλο.
Η δεύτερη κατηγόρια βλακών, και οι πλέον επικίνδυνοι για τον κοινωνικό ιστό, είναι αυτοί που απλοϊκά θα λέγαμε, ανάξια κατέχουν υψηλές θέσεις στην κοινωνία. Η κοινωνική (στην ουσία αντικοινωνική) αυτή ομάδα κατέχει την σημαντικότερη ίσως θέση, σ’ όλες τις εποχές και σ’ όλες τις κοινωνίες. Σύμφωνα με τον Λ. πρόκειται για ανθρώπους από χαμηλής μέχρι και ανώτερης μόρφωσης, με φοβερές εσωτερικές ανασφάλειες οι οποίοι δια παντός τρόπου θέλουν να άρχουν, διακατέχονται δε από έναν ζωώδη πανικό μην τυχόν και περιέλθουν στο προλεταριάτο. Οι άνθρωποι αυτοί στερούμενοι ίχνους προσωπικότητας και παιδείας, και έχοντας πλήρη συνείδηση της πνευματικής τους ανικανότητας, επιδιώκουν μανιωδώς να μετέχουν σε πάσης φύσεως οργανώσεις, κόμματα, συλλόγους, λέσχες κτλ, διότι έχουν έμφυτη τη ροπή προς την αγελοποίηση....
Επιπλέον ορμώμενοι από την ανασφάλεια τους, και προκείμενου να υπερασπιστούν τα συμφέροντα τους, στερούμενοι δυνατότητας ορθού λόγου, δημιουργούν μια μηχανική οργάνωση προς αντιμετώπιση των ισχυρότερων, η οποία κοινωνιολογικώς καλείται κλίκα (clique).
Την κοινωνική τους ανέλιξη την εξασφαλίζουν αποποιούμενοι ενσυνείδητα κάθε ίχνος ηθικού φραγμού. Η κολακεία, η ραδιουργία, η συκοφαντία και η επί πτωμάτων ανέλιξη, μπορούν να δικαιολογηθούν από την έλλειψη ιδίας γνώμης, και όπως γράφει χαρακτηριστικά «η παντελής έλλειψις προσωπικότητος, ήτις εκδηλούται εις την χρονίαν απουσίαν γνώμης επί παντός ζητήματος, εις τον φόβον προ της ενδεχομένης διαφωνίας προς πάντα άνθρωπον, η ολιγόλογος ανιαρότης αυτού, εκλαμβανομένη υπό των αφελών ως βαθύνοια και σοβαρότης, οφειλομένη δε πράγματι εις ανεπανόρθωτον έλλειψιν πνεύματος και πολιτισμού».
Οι βλάκες διατυπώνουν έτσι τον ανορθολογικό τους λόγο ώστε να φαίνεται πως συμφωνούν με όλους, διότι πολύ απλά φοβούνται να διαφωνήσουν, και παπαγαλίζουν ένα ακατανόητο λεξιλόγιο προκαλώντας εσκεμμένα σύγχυση, αφ’ ενός μεν για να εντυπωσιάζουν τους αδαείς, αφ’ ετέρου δε για να κουράζουν τους ευφυείς, προκείμενου να τους αποφύγουν. Ο βλάκας «σκέπτεται» όχι δια του νοητικού μηχανισμού, αλλά δια μέσου χονδροειδών και απλοποιημένων έξωθεν εντυπώσεων, αδυνατεί δε να κατανοήσει τις αιτιοκρατικές σχέσεις, και περιορίζεται μόνο στο εφήμερο γεγονός μιας επιτυχημένης απατής....
Σ’ αυτούς απουσιάζει ολοκληρωτικά το Είναι, ενώ πλεονάζει το Φαίνεσθαι. Έτσι κατά τον Λ. οι άνθρωποι αυτοί έχουν μια ακατανίκητη τάση προς «πάσης φύσεως αγελαίες εμφανίσεις» δηλαδή κοσμικές συγκεντρώσεις, μανία προβολής από τον Τύπο, επιδειξιομανία κτλ, και επιπλέον μια αρρωστημένη μανία αναγνώρισης από τους άλλους. Επιδιώκουν δηλαδή να προσδίδουν αξία στην ανυπαρξία τους κυνηγώντας τίτλους, διπλώματα, τιμές, επαίνους κτλ.
Σ’ αυτούς απουσιάζει ολοκληρωτικά το Είναι, ενώ πλεονάζει το Φαίνεσθαι. Έτσι κατά τον Λ. οι άνθρωποι αυτοί έχουν μια ακατανίκητη τάση προς «πάσης φύσεως αγελαίες εμφανίσεις» δηλαδή κοσμικές συγκεντρώσεις, μανία προβολής από τον Τύπο, επιδειξιομανία κτλ, και επιπλέον μια αρρωστημένη μανία αναγνώρισης από τους άλλους. Επιδιώκουν δηλαδή να προσδίδουν αξία στην ανυπαρξία τους κυνηγώντας τίτλους, διπλώματα, τιμές, επαίνους κτλ.
Έτερα ουσιώδη χαρακτηριστικά των βλακών είναι κατά τον Λ. ο φθόνος, η επιτηδειότης, το θράσος, το μίσος, ο «χαφιεδισμός», η μανία καταδιώξεως, και η καχυποψία που στην ενεργητική της μορφή γίνεται πονηρία.
Ο βλάκας με τους τρόπους αυτούς κατορθώνει να εξαπατά τις μάζες και να επιβάλλεται στους ευφυείς, και στο σημείο αυτό είναι που αποδεικνύει ολόκληρο το «μεγαλείο» τραγικής του ύπαρξης. Κατ’ αρχήν ο Λ. φθάνει σε μια θεμελιώδη κοινωνιολογική διαπίστωση, σύμφωνα με την οποία οι βλάκες μπορεί μεν να καταλαμβάνουν άρχουσες θέσεις στην κοινωνία, αλλά οι θέσεις αυτές είναι τέτοιες ώστε η πνευματική ανεπάρκεια των βλακών είτε να είναι πλεονεκτική, είτε ανεκτή, σε καμία περίπτωση όμως δεν απαιτούν πραγματικά προσόντα.
Ανελθών πλέον ο βλάκας, επιδιώκει παντί τρόπω να προωθεί ως υφιστάμενους τους πρόσωπα μόνον κατώτερα από αυτόν, με προφανή σκοπό να τους ελέγχει, να τους χειραγωγεί, εξασφαλίζοντας έτσι, ότι δεν θα απειλήσουν την πρωτοκαθεδρία του. Γράφει εύστοχα ο Λ. «η απλή και μόνον παρουσία ευφυούς ανθρώπου είναι κατά κανόνα δια τον βλάκα, εις το έπακρον προκλητική». Αποτέλεσμα αυτής της παθογενούς καταστάσεως είναι ο φυσικός εκφυλισμός ενός οργανισμού (κράτος, υπηρεσίες, επιχειρήσεις, κόμματα, κινήματα κτλ) εκ των έσω, με νομοτελειακό απότοκο την πλήρη καταστροφή του.
Ελπίζουμε σ’ όσους κέντρισαν το ενδιαφέρον τα ανωτέρω, να κοιτάζουν πλέον από άλλη σκοπιά τους γύρω τους, τους δέκτες των τηλεοράσεων, και όσοι δεν φοβούνται, τον ίδιο τους τον εαυτό....
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
Ο βλάκας με τους τρόπους αυτούς κατορθώνει να εξαπατά τις μάζες και να επιβάλλεται στους ευφυείς, και στο σημείο αυτό είναι που αποδεικνύει ολόκληρο το «μεγαλείο» τραγικής του ύπαρξης. Κατ’ αρχήν ο Λ. φθάνει σε μια θεμελιώδη κοινωνιολογική διαπίστωση, σύμφωνα με την οποία οι βλάκες μπορεί μεν να καταλαμβάνουν άρχουσες θέσεις στην κοινωνία, αλλά οι θέσεις αυτές είναι τέτοιες ώστε η πνευματική ανεπάρκεια των βλακών είτε να είναι πλεονεκτική, είτε ανεκτή, σε καμία περίπτωση όμως δεν απαιτούν πραγματικά προσόντα.
Ανελθών πλέον ο βλάκας, επιδιώκει παντί τρόπω να προωθεί ως υφιστάμενους τους πρόσωπα μόνον κατώτερα από αυτόν, με προφανή σκοπό να τους ελέγχει, να τους χειραγωγεί, εξασφαλίζοντας έτσι, ότι δεν θα απειλήσουν την πρωτοκαθεδρία του. Γράφει εύστοχα ο Λ. «η απλή και μόνον παρουσία ευφυούς ανθρώπου είναι κατά κανόνα δια τον βλάκα, εις το έπακρον προκλητική». Αποτέλεσμα αυτής της παθογενούς καταστάσεως είναι ο φυσικός εκφυλισμός ενός οργανισμού (κράτος, υπηρεσίες, επιχειρήσεις, κόμματα, κινήματα κτλ) εκ των έσω, με νομοτελειακό απότοκο την πλήρη καταστροφή του.
Ελπίζουμε σ’ όσους κέντρισαν το ενδιαφέρον τα ανωτέρω, να κοιτάζουν πλέον από άλλη σκοπιά τους γύρω τους, τους δέκτες των τηλεοράσεων, και όσοι δεν φοβούνται, τον ίδιο τους τον εαυτό....
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου