Εκτελέσθηκαν…189
Στις 28-9-1941, ώρα 23.30, μια ομάδα Ελλήνων ανταρτών , παρασύροντας και μερικούς Δοξατιανούς, περικύκλωσαν τον Αστυνομικό Σταθμό Δοξάτου. Η επιχείρηση αυτή των ανταρτών ήταν γνωστή στο Δήμαρχο Δοξάτου Δασκάλωφ και στο Νομάρχη Δράμας Γκιωργκίεφ, οι οποίοι και εκπόνησαν σχέδιο ανάλογο για ένα θετικό αποτέλεσμα των ανταρτών αλλά και μια ευκαιρία για αιματοκύλισμα του Δοξάτου.
Αντικατέστησαν 4 παλιούς χωροφύλακες με νέους, ώστε λόγω της απειρίας τους να μην αντιληφθούν τίποτα, ενώ ο Ενωμοτάρχης απουσίασε από το χωριό εσκεμμένα. Οι 3 από τους 4 χωροφύλακες σκοτώθηκαν και την επόμενη βρέθηκαν απανθρακωμένα τα πτώματά τους. Ξημέρωσε η 29-9-1941, η αποφράδα ημέρα του Δοξάτου-Δράμας.
Οι ελαφρά οπλισμένοι αντάρτες έφυγαν και οι φράσεις τους : «βγείτε έξω, απελευθερωθήκαμε, Χριστός Ανέστη κ.τ.λ.» θα αποδεικνύονταν τραγικές στη συνέχεια. Στις 07:30 περίπου ένα απόσπασμα στρατιωτών Βουλγάρων πλησίασε στα πρώτα σπίτια του Δοξάτου και κατά τις 10:00 άλλοι 100 Βούλγαροι στρατιώτες πύκνωσαν τον κλοιό που δημιουργήθηκε γύρω από το χωριό. Στις 14:00 ήρθε από την Καβάλα άλλο ένα απόσπασμα στρατού με πρόθεση να πυρπολήσει το Δοξάτο, αλλά αντέδρασε η βουλγαρική επιτροπή συγκέντρωσης σίτου και καπνού που ήταν αποθηκεμένο στα ξηραντήρια και οι Βούλγαροι θα έχαναν πολύτιμα κέρδη. Οι κάτοικοι οδηγήθηκαν βίαια προς την κατεύθυνση του δημοτικού σχολείου. Έγινε διαχωρισμός, τα γυναικόπαιδα κλείστηκαν στο σχολείο και οι άντρες στοιβαχτήκαν σε μια άδεια οικοδομή. Σε λίγο άρχισαν οι εκτελέσεις. Κατά ομάδες 10 ατόμων περίπου, οι μελλοθάνατοι οδηγούνταν έξω από το κτίριο και εκτελούνταν επί τόπου. Μέχρι τα χαράματα της 30-9-1941 συνεχίζονταν με αμείωτο ρυθμό οι εκτελέσεις.
Οι εκτελεστές ζαλισμένοι από το κρασί που κατανάλωναν, ασυνείδητοι, εξακολουθούσαν να πίνουν περιχαρείς μπροστά στο αποτρόπαιο έργο τους. Τίποτα δεν τους κλόνιζε , γι' αυτούς το πάτημα της σκανδάλης ήταν ρουτίνα. Αυτοί οι αιμοδιψείς Βούλγαροι, έβαψαν κόκκινο το χώμα του Δοξάτου – Δράμας. Το Δημοτικό σχολείο το λεηλάτησαν, το κατέστρεψαν και το κατάντησαν σταύλο
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
Δημητρακούδη Ανδριάνα του Σταύρου, σύζυγος Πηγαδά Θεοδώρου, κάτοικος Δοξάτου – Δράμας Μαρτυρία της 3-6-1991, ώρα 12.00 ΘΕΜΑ: Συλλήψεις-Ξυλοδαρμοί - Εκτελέσεις (Περίληψη) Πρωινές ώρες της 29-9-1941, άρχισαν στο Δοξάτο – Δράμας οι συλλήψεις αθώων κατοίκων, οι συγκεντρώσεις αυτών κατά ομάδες σε διάφορα σημεία του χωριού και η προσαγωγή τους στον τόπο εκτέλεσης. Φοβούμενοι εμπρησμούς οικημάτων οι περισσότεροι άφησαν ελεύθερα τα ζώα τους και είτε με τη βία είτε αυθόρμητα παρουσιάστηκαν στους χώρους συγκέντρωσης, ενώ αρκετοί συνειδητοποίησαν από την αρχή τον κίνδυνο θανάτου και κρύφτηκαν. Οι Βούλγαροι απέφευγαν να ερευνούν συστηματικά τα σπίτια μας από φόβο, ένιωθαν ανασφάλεια στον κλειστό χώρο των δωματίων, αλλά και δεν είχαν κατάλληλο χρόνο δεδομένου ότι έπρεπε συγχρόνως τα ίδια άτομα να επιτηρούν τους συγκεντρωθέντες, γι' αυτό όσοι κατάφεραν και κρύφτηκαν καλά ή έφυγαν από το χωριό, σωθήκανε. Οι εκτελέσεις άρχισαν τα μεσάνυχτα περίπου της 29-9-1941, ενώ αξιόπιστες πληροφορίες περί των εκτελέσεων άρχισαν να φτάνουν στα σπίτια τα ξημερώματα της 30-9-1941. Μετά 2 ημέρες από τις εκτελέσεις οι Βούλγαροι έστησαν τα κανόνια τους κοντά στο νεκροταφείο και βομβάρδισαν τα Κύργια- Δράμας , γιατί δεν τολμούσαν να πλησιάσουν προς την περιοχή εκείνη.
Θασίτης Άγγελος του Γεωργίου, γεννήθηκε το 1913 στο Δοξάτο - Δράμας και κατοικεί ομοίως, συνταξιούχος ΟΓΑ. Μαρτυρία της 25-4-1991, ώρα 18.00 ΘΕΜΑ :Διαφυγή -Εκτελέσεις (Περίληψη) Πέρασαν τα χρόνια, έφτασε το 1940, γράψαμε το Αλβανικό Έπος, κατέρρευσε το Αλβανικό Μέτωπο και αρχές Μαΐου του 1941 ήρθαν πάλι οι Βούλγαροι και εγκαταστάθηκαν στο Δοξάτο. Πέρασαν οι ημέρες γρήγορα και ήρθε ο μαρτυρικός Σεπτέμβρης του 1941. Ενώ το 1942 δημιουργήθηκε το γνήσιο αντάρτικο, από τις αρχές του καλοκαιριού του 1941 δημιουργήθηκε ένα ψευτοαντάρτικο με 5-6 Δοξατιανούς κομμουνιστές και μερικούς από τη Χωριστή Δράμας. Η τροφοδότησή τους γινόταν από χωριανούς μας ως και από κατοίκους των γύρω χωριών, οι δε κινήσεις τους ήταν πασίγνωστες στους Βουλγάρους , αφού σε λίγο στις τάξεις τους κατάφεραν να εισχωρήσουν Βούλγαροι στρατιώτες, κατάσκοποι δήθεν αντιφρονούντες, αντίθετοι του Βούλγαρου Βασιλέα Μπόρις. Πλησίαζαν μεσάνυχτα της 28-9-1941 όταν κατέβηκαν από το πλησιέστερο Βουνό οι οπλισμένοι αντάρτες και μπλόκαραν την αστυνομία που έδρευε στο σημερινό παιδικό σταθμό. Η όλη επιχείρηση των ψευτοανταρτών ήταν γνωστή στο δολοφόνο Βούλγαρο Δήμαρχο, ο οποίος επιζητούσε αφορμή για αντίποινα, οπότε εκπόνησε σε συνεργασία με τον Βούλγαρο Νομάρχη της Δράμας σχέδιο καταστροφής του Δοξάτου. Αντικατέστησε τους 4 παλιούς χωροφύλακες με νέους, ώστε λόγω απειρίας των να μην αντιληφθούν τίποτα, ο Ενωματάρχης ήταν απών και ο ίδιος εσκεμμένα απουσίαζε από το χωριό. Ανύποπτοι οι νέοι χωροφύλακες δέχτηκαν απ' όλες τις πλευρές τα πυρά των ανταρτών και η μάχη κορυφώθηκε. Το κτίριο της αστυνομίας κάηκε, οι δύο χωροφύλακες σκοτώθηκαν . Οι Βούλγαροι που εμφανίστηκαν από την πλευρά της Δράμας, φοβούμενοι τους αντάρτες που όμως είχαν αποχωρήσει παίρνοντας μαζί τους και τον ένα νεκρό τους, πυροβολώντας συνεχώς και έρποντας αργά με προφυλάξεις, αφού κατατρύπησαν τους τοίχους των σπιτιών με σφαίρες για εκφοβισμό μπήκαν στο χωριό. Τα αντίποινα ήταν τραγικά . Σκοτώσανε σε συνεργασία με τους Γερμανούς και με βασανιστικό τρόπο πάρα πολλούς.
Κιτσιούκης Νικόλαος του Δημητρίου, γεννήθηκε το 1919 στο Δοξάτο , Δράμας και κατοικεί ομοίως, συνταξιούχος του ΟΓΑ Μαρτυρία της 03/06/1991, ώρα 11:00 ΘΕΜΑ: Εκτελέσεις (περίληψη) Στις 28-9-1941 παραμονή του αιματοκυλίσματος του Δοξάτου , Δράμας, απουσίαζα από το χωριό (Δοξάτο). Συγκεκριμένα βρισκόμουν στην περιοχή Σύψας (Ταξιαρχών), μαζί με άλλους συγχωριανούς μου για κοπή καυσόξυλων απ' το βουνό. Βρισκόμασταν έξω από τη Δράμα, μεσάνυχτα περίπου, όταν ακούσαμε πυροβολισμούς από την πλευρά του Δοξάτου και είδαμε φωτοβολίδες και φλόγες τεράστιες να γλείφουν το γαλάζιο ουρανό του χωριού μας. Είχε πυρποληθεί το κτίριο που έδρευε η βουλγαρική χωροφυλακή. Κρυφτήκαμε σε μια χαράδρα , ξεζέψαμε τα ζώα απ' τα κάρα και κρυφτήκαμε μέχρι το ξημέρωμα. Ήμασταν 4 συγχωριανοί, μαζί και ο φίλος μου Παπαϊωάννου Θεόδωρος που στη συνέχεια εκτελέστηκε. Ξημέρωσε και πλησιάσαμε ακόμα περισσότερο προς το σημείο των χωροφυλάκων. Μας είδαν οι Βούλγαροι χωροφύλακες και φάνηκε πως μας αγνόησαν, γιατί συνέχισαν τη συζήτησή τους. Ξαφνικά κι ενώ βρισκόμασταν 5 μέτρα από αυτούς, γύρισαν απότομα και μας φώναξαν δυνατά, «κάραιτε» (συνεχίστε). Ήρθαν κοντά μας και στα βουλγαρικά μας απείλησαν. Φτάσαμε στα σπίτια μας. Οι γονείς μου ήταν ανήσυχοι, αλλά δε γνώριζαν τίποτα, νόμιζαν ότι επρόκειτο για ένα απλό συμβάν που θα περνούσε γρήγορα. Ώρα 9.00 ένα αεροπλάνο έριξε 2 βόμβες, μια στα βόρεια και μια στα νότια του χωριού. Δεν πρόλαβα να σηκωθώ και οι φωνές της περιπόλου στη γειτονιά, «βγείτε όλοι έξω, γιατί θα κάψουμε το χωριό» με γέμισαν ανησυχία. Οικογενειακώς, σχεδόν βιαστικά με τη θέλησή μας κατευθυνθήκαμε προς το σημείο συγκέντρωσης, την οδό Βενιζέλου, που οδηγεί προς τα νεκροταφεία. Εκεί συναντήσαμε πάνω από 200 συγχωριανούς μας και συνεχώς ο αριθμός μεγάλωνε, με νέες «φουρνιές» αθώων συγχωριανών, από διάφορες γειτονιές του Δοξάτου, Δράμας. Κάθε φουρνιά συνοδευόταν από 10 περίπου Βουλγάρους, οι οποίοι παρέδιναν τα άτομα στον επικεφαλή της κύριας συγκέντρωσης των «Πεύκων» και ξανάφευγαν για να επαναλάβουν το βρώμικο έργο τους. Βορειοδυτικά της κύριας συγκέντρωσης ήταν στημένα πολυβόλα και κάπου 20 αγριεμένοι Βούλγαροι στρατιώτες κυκλοφορούσαν πέρα - δώθε, γύρω κι ανάμεσα απ' το ανήσυχο πλήθος, προσπαθώντας να μας κρατήσουν, αποφεύγοντας πιθανή εκρηκτική ατμόσφαιρα?..«Φσίτσκιτε να γκλαβάτα» (όλους θα σας πάρουμε τα κεφάλια), φώναξε. Ακολούθησαν τρομερές στιγμές. Μας οδήγησαν βίαια εμάς τους νέους, απ' το χαντάκι προς το νεόκτιστο ακατοίκητο σπίτι, ενώ οι υποκόπανοι των όπλων τους μελάνιαζαν τις πλάτες μας. Στριμωχτήκαμε σα σαρδέλες στο μονώροφο ακατοίκητο τριάρι κι είμαστε 150-200. Σε λίγο ομάδες των 15-20 ατόμων, ανά 20 λεπτά, έβγαιναν απ' τα δωμάτια, δένονταν με σύρματα και οδηγούνταν για εκτέλεση. Μας αράδιασαν μετά το τελευταίο πτώμα της προηγούμενης σειράς, με τα νώτα προς το εκτελεστικό απόσπασμα. Μετά το πέσιμό μας, αμέσως σχεδόν, το ασυντόνιστο κροτάλισμα των πολυβόλων στέρησε τη ζωή των περισσοτέρων μας. Τα καυτά μολύβια καρφώθηκαν στους ήρωες Δοξατιανούς που με την πτώση τους γέμισαν το χαντάκι. Στην ομάδα μας νόμισα ότι οι μοναδικοί επιζώντες ήταν η δυάδα μας. Ρώτησα σχετικά το γαμπρό μου και μου απάντησε «εγώ πάντως είμαι ζωντανός».. . Έπρεπε να φύγουμε , να φύγουμε αμέσως, τώρα ότι κι αν γίνει. Οι εκτελεστές ήταν σε απόσταση 10 μέτρων περίπου και μετακινούσαν στο ανάλογο σημείο τα πολυβόλα τους. Ο ήχος των πολυβόλων δεν άργησε να μας ξεκουφάνει. Σαν ελατήρια ο γαμπρός μου κι εγώ τιναχτήκαμε απ' το χώμα και τρέξαμε, τρέξαμε στη λευτεριά, στη ζωή... Αιτία της καταστροφής του Δοξάτου ήταν η ατυχής ενέργεια των ανταρτών, διαφορετικά δε θα θρηνούσαμε θύματα. Εξάλλου με το θάνατο των 3 χωροφυλάκων Βουλγάρων η κατάσταση δεν άλλαζε.
Μπαλίδης Ευάγγελος του Σωτηρίου, γεννήθηκε το 1914 στην Ανατολική Θράκη (Κεσάνη) και κατοικεί στο Δοξάτο , Δράμας, συνταξιούχος ΙΚΑ. Μαρτυρία της 3-6-1991, ώρα 14.00΄ ΘΕΜΑ: Εκτελέσεις - Διαφυγή (Περίληψη) Στις 29-9-1941, ημερομηνία εκτελέσεων, Δήμαρχος του Δοξάτου , Δράμας ήταν ο Βούλγαρος Δασκάλωφ. Γιγαντόσωμος, σκληρός και προβληματικός. Ο Σλαύκος ή Σλιαύκος, Βουλγαροέλληνας, Αλιστρατινός, ψυχρός δολοφόνος, ήταν ο υπάνθρωπος, που έδινε τις χαριστικές βολές στους τραυματισμένους ήρωες του χώρου των εκτελέσεων. Απαθής, κυνικός, ασυνείδητος, γνωστός για τα αιμοδιψή ένστικτά του, εκλέχτηκε για το μακάβριο έργο των χαριστικών βολών και εμφανίστηκε στο Δοξάτο το πρωί της 29-9-2942. Αν και γνώριζε πολλούς Δοξατιανούς, λόγω των πολλών επισκέψεών του στην περιοχή, την ημέρα εκείνη τους ξέχασε όλους, δεν άκουγε κανένα, μόνο την επιτυχία των εκτελέσεων σκεπτόταν, τίποτα άλλο. Η 28-9-191 ξημέρωσε και πέρασε ήρεμα, πλησίαζαν μεσάνυχτα. Πυροβολισμοί ξεσήκωσαν το χωριό κι ανήσυχες συζητήσεις άρχισαν μεταξύ των συγχωριανών. Ξημερώνοντας ο πατέρας μου, ηλικίας τότε 63 ετών, μου είπε, «έγινε βομβαρδισμός , σκότωσαν χωροφύλακες, πάμε να φύγουμε». Ενώ ο πατέρας μας έφυγε από το χωριό, εγώ φοβούμενος για την τύχη των δύο μικρών παιδιών μου παρέμεινα. Ώρα 8.00 της 29-9-1941, η φράση «βγείτε έξω, γιατί θα κάνουμε ανακρίσεις», επαναλαμβανόταν συνεχώς στις γειτονιές απ' τους βουλγαροέλληνες που συνόδευαν τους Βουλγάρους στο αποτρόπαιο έγκλημά τους. Θα ήταν 9.00 η ώρα και τα συγκεντρωθέντα άτομα δεν ξεπερνούσαν τη στιγμή εκείνη τα 20. Ξαφνικά απ' την απέναντι πλευρά της οδού, 2 Βούλγαροι έστρεψαν τα όπλα τους προς εμένα και η σκληρή φωνή τους «Αλτ» με κοκάλωσε. Σήκωσα ψηλά τα χέρια και με οδήγησαν ανάμεσα στους συγκεντρωθέντες. Γρήγορα γίναμε 40 και με βουλγαρική συνοδεία πήραμε το δρόμο για το δημοτικό σχολείο, προς τα πεύκα... Στα πεύκα συναντήσαμε κι άλλες ομάδες συγκεντρωθέντων που ξεπερνούσαν τους 100, σε λίγο ήρθαν κι άλλοι, κι άλλοι συνεχώς κατέφθαναν ομάδες πού αφετηρία είχαν κυρίως την οδό Βενιζέλου. Τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου που έμειναν στο σπίτι, οι Βούλγαροι τους έβγαλαν έξω και με τη βία τους έστειλαν ανάμεσά μας. Οι Βούλγαροι φρουροί μας ήταν 20, άλλοι με στρατιωτικά ρούχα κι άλλοι με πολιτικά. Ήταν Βουλγαροέλληνες ελληνικών χωριών της περιοχής Προσοτσάνης, Δράμας οι περισσότεροι οι οποίοι με τις οικογένειές τους το Σεπτέμβριο του 1944, ακολούθησαν τους Βουλγάρους στη Βουλγαρία. Τα γυναικόπαιδα και οι γέροι κλείστηκαν στο σχολείο κι εμείς, με ενισχυμένη φρουρά που κατέφθασε τη στιγμή εκείνη με δύο φορτηγά από την Καβάλα στο γειτονικό ακατοίκητο κτίριο. Ήμασταν πάνω από 200. Ώρα 20.00 μας οδήγησαν για εκτέλεση σαν αγέλη, μας έσπρωχναν προς το θάνατο. Σοφίστηκα αμέσως κι έκανα τον κουτσό, μήπως και μου δοθεί η ανάλογη ευκαιρία απόδρασης. Κουτσαίνοντας έμεινα πίσω γύρω στα 200 μέτρα και αναγκαστικά παρέμεινε μαζί μου ο τελευταίος φρουρός. Ο φρουρός φανερά εκνευρισμένος για την καθυστέρησή μου, έβριζε και με χτυπούσε με το κοντάκι. Δεν άντεχα άλλο, το ελληνικό πατριωτικό μου συναίσθημα είχε ξεφαντώσει μέσα μού. Ενώ δεχόμουν τα χτυπήματα, παρατήρησα καλά το Βούλγαρο φρουρό, που ήταν πιο κοντός από μένα και σκέφτηκα « είναι του χεριού μου, αφού είμαι για εκτέλεση, θα του επιτεθώ, θα του επιτεθώ». Όπως με έσπρωχνε, γύρισα ξαφνικά του άρπαξα το όπλο και το τράβηξα, το τράβηξα με τόση δύναμη, που χτύπησε στο έδαφος κι έσπασε στη μέση. Πάγωσε ο φρουρός , φοβήθηκε , τον παράτησα και άρχισα να τρέχω σα λαγός προς την κατεύθυνση μεταξύ Αδριανής και Χωριστής. Δεν πέρασε ένας μήνας από την επιστροφή μου και οι Βούλγαροι με επιστράτευσαν ως «ντουρντουβάκι» στα καταναγκαστικά έργα της περιοχής Σιδηροδρομικού Σταθμού Σιδηροκάστρου – Κούλας - Τσεμετλί για 12 ολόκληρους μήνες. Με το τέλος των 12 μηνών, λόγω σοβαρής ασθένειας της θυγατέρας μου και θερμών παρακλήσεων της συζύγου μου, μου δόθηκε ολιγοήμερη άδεια και ξανά δεν επέστρεψα στα καταναγκαστικά έργα. Δεν μπορώ να αποδώσω ευθύνες σε συγκεκριμένα άτομα για το αιματοκύλισμα του Δοξάτου, όμως μπορώ να πω με σιγουριά ότι δώσαμε εμείς την ευκαιρία στους αιμοσταγείς Βουλγάρους να προβούν στις εκτελέσεις. Ενώ η πατρίδα μας είχε καταληφθεί σχεδόν όλη από τις γερμανικές δυνάμεις, εμείς διαδίδαμε ότι οι δήθεν σύμμαχοί μας Ρώσοι πλησιάζουν στα σύνορά μας φέρνουν τη λευτεριά και πρέπει να ξεσηκωθούμε. Οι χωριανοί μας αντάρτες και των γύρω χωριών, κομμουνιστές, μια χούφτα άοπλοι αγωνιστές, αστρατικοποίητοι, απειροπόλεμοι εντελώς, νόμισαν ότι με τη δολοφονία ενός πολίτη Βούλγαρου, κεραμοποιού στο επάγγελμα και μάλιστα μέσα στο κεραμοποιείο του Δοξάτου και των χωροφυλάκων θα έφερναν αισιοδοξία και αύξηση στελεχών στις τάξεις τους. Νόμισαν ότι θα προσέλκυαν επίδοξους αντάρτες, ότι θα έφερναν αποτέλεσμα, αλλά έφεραν την καταστροφή... Εκτελέστηκαν περίπου 189 άτομα.
Πηγαδά Ευδοκία, σύζυγος Δημοσθένη, γεννήθηκε το 1905 στην Ανατολική Θράκη (Βιζύη ή Βίζα ή Βιζού) και κατοικεί στο Δοξάτο Δράμας, συνταξιούχος ΟΓΑ. Μαρτυρία της 3-6-1991, ώρα 11.00΄ ΘΕΜΑ: Εκτελέσεις (Περίληψη) Τέλος Απριλίου 1941 εμφανίστηκαν οι Βούλγαροι και μετά από συνεχείς αναγνωρίσεις της περιοχής εγκαταστάθηκαν στο Δήμο μας στο κτίριο που είναι ο σημερινός παιδικός σταθμός. Σύμφωνα με τη μαρτυρία της Γιαννάκου Φανής του Θωμά, στο δεύτερο όροφο του σπιτιού τους, εγκαταστάθηκαν 2 υπάλληλοι του Δήμου, ο ένας ονόματι Μπόρις. Αν και αρχικά οι Βούλγαροι δε δημιουργούσαν προβλήματα, παρά ταύτα πολλοί Δοξατιανοί προύχοντες αναχώρησαν για Θεσ/νίκη πρώτα και μετά για Νιγρίτα, όπου πέρασαν καλύτερα τα κατοχικά χρόνια, γιατί η περιοχή πέρα από το Στρυμόνα ποταμό θεωρείτο ελεύθερη Ελλάδα και γενικά η διαβίωση στα εδάφη εκείνα δεν προκαλούσε αγωνία και κίνδυνο. Προβλήματα στις σχέσεις μας δεν υπήρχαν και όταν οι Βούλγαροι έφεραν και τις οικογένειές τους μαζί, το κλίμα ήταν πολύ καλύτερο. Τον ίδιο καιρό όμως αρκετοί κάτοικοι του Δοξάτου και της γύρω περιοχής, κυρίως κομμουνιστές , κατέφευγαν στο βουνό, δημιούργησαν κάποιο ψευτοαντάρτικο και οι πρώτες βουλγαρικές ανησυχίες, αλλά και προβληματισμοί, φώλιασαν στον ορίζοντα. Έφτασε η 28-9-1941, είχαν αρχίσει να πέφτουν σκοτάδια όταν ξαφνικά ακούστηκαν καμπάνες και η φράση τώρα, ήρθε η ώρα?» Η ώρα πέρασε γρήγορα και τον ήχο της καμπάνας τον αντικατέστησαν οι πυροβολισμοί. Σε λίγο φούντωσε η μάχη μεταξύ ανταρτών και χωροφυλάκων. Τα κτίριο της φυλακής πυρπολήθηκε. Προς στιγμή η νίκη φαινόταν να είναι με το μέρος των ανταρτών, μια νίκη που είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή του Δοξάτου. Μπορεί να μην ήταν πεπειραμένοι στρατιωτικοί οι αντάρτες, μπορεί να παρασύρθηκαν από άλλους, μπορεί να παραδόθηκαν, όμως και ο πιο επιεικής κριτής, μπροστά στο αποτέλεσμα, τους επικρίνει και τους κατηγορεί για την αφέλειά τους. Ξημέρωσε. Ένα αεροπλάνο έριξε 3-4 βόμβες γύρω από το χωριό, χτύπησαν οι καμπάνες και οι Βούλγαροι στους δρόμους φώναζαν μανιασμένοι, «βγείτε όλοι έξω, γιατί θα κάψουμε το χωριό»?Μας μάζεψαν στο σχολείο κι εκεί έγινε διαχωρισμός ανδρών και γυναικόπαιδων, ενώ μεταξύ των ανδρών έγινε διαχωρισμός νέων και γερόντων?Τα μεσάνυχτα έφτασε στα αυτιά μας ο ήχος των πολυβόλων και η φράση «σκοτώνουν τους άνδρες μας» πάγωσε το αίμα μας. Η Λιούσια Σοφία, που ήταν έγκυος, της ήρθαν πόνοι γέννας και με τη βοήθεια της γριάς Μαλέα πρακτικής μαμής ήρθε στον κόσμο ένα αγόρι που τα πρώτα ρουχαλάκια ήταν κομμάτια από τα φουστάνια μας. Ρωτήσαμε τους Βουλγάρους φρουρούς για την τύχη των ανδρών μας και αυτοί απάντησαν «αυτοί πάνε, λυπόμαστε που είχε και νέους». Μετά 8 ημέρες, αφού τα πτώματα είχαν μυρίσει τα ξεθάψαμε και τα θάψαμε σε ομαδικό τάφο. Οι γυναίκες φόρεσαν όλες μαύρα, το γέλιο έσβησε από τα χείλια μας , η αποφράδα εκείνη ημέρα δεν ξεχάστηκε, ούτε θα ξεχαστεί ποτέ.
Πηγαδάς Θεόδωρος του Δημοσθένη, γεννήθηκε το 1926 στο Δοξάτο , Δράμας και κατοικεί ομοίως, συνταξιούχος Μαρτυρία της 3-6-1991, ώρα 13.00 Θέμα: Εκτελέσεις (περίληψη) Οι εκτελέσεις έγιναν κοντά στα πεύκα, αριστερά από το σημερινό γυμνάσιο, στην θέση «Εντριτζήλο». Οι συγκεντρωθέντες διαχωρίστηκαν κατά ηλικία, από 20-40 ετών και από 40 και πάνω συμπεριλαμβάνονταν οι έφηβοι και τα γυναικόπαιδα. Οι μελλοθάνατοι χωρίστηκαν σε δυάδες των τριών σειρών, δηλαδή κάθε δυάδα αποτελούσε μια σειρά και κάθε σειρά απείχε από την άλλη γύρω στο μέτρο. Ήμουν ένας από τους συγκεντρωθέντες, ηλικίας τότε 15 ετών. Ο Κηρογιάγκου Ευάγγελος, που ήταν στο οίκημα των μελλοθανάτων, δεν τον βρήκαν οι σφαίρες στον τόπο εκτέλεσης, έλυσε τα δεμένα με σύρμα χέρια του, προσπάθησε να λύσει και του αδελφού του Πασχάλη, στάθηκε όμως αδύνατο, οπότε ο Πασχάλης επιτακτικά του είπε φύγε να σωθείς, είμαι σφιχτά δεμένος» και ο Ευάγγελος τον φίλησε και έφυγε χωρίς να τον αντιληφθούν. Πέρασε η 29-9-1941, ξημέρωσε η 30-0-1941 κι ακόμα οι πυροβολισμοί του εκτελεστικού αποσπάσματος συνεχιζόταν. Ξημέρωσε και οι Βούλγαροι δεν προλάβαιναν να τους οδηγήσουν στο σημείο εκτέλεσης, και με άγχος, βιασύνη, φόβο και ντροπή ακόμα, τους οδηγούσαν σε άλλο σημείο εκτέλεσης κοντά στο σχολείο, μπροστά στα μάτια μου. Τα στημένα πυροβόλα τους θέρισαν. Ένα άτομο όμως με λυμένα τα χέρια, κατάφερε και με υπερβολική ταχύτητα ξέφυγε προς την πλευρά της Χωριστής Δράμας, ενώ οι σφαίρες βούιζαν γύρω του σα ζαλισμένες μέλισσες. Στις 9:οο ώρα της 30-9-41 μας άφησαν ελεύθερους και γυρίσαμε σπίτια μας. Μετά 8 ημέρες έγινε η εκταφή των νεκρών και η ταφή τους σε ομαδικό τάφο που σκάψαμε.
Αιτία της καταστροφής ήταν η επίθεση των μελών του προσωρινού αντάρτικου στη βουλγαρική αστυνομία. Ήταν σφάλμα των ανταρτών αυτών γιατί ο ξεσηκωμός ήταν πρόχειρος και ανώριμος. Λέγεται μάλιστα ότι οι αντάρτικες ομάδες της Θεσ/νίκης συνεννοηθήκαν με τους αντάρτες της περιοχής μας και διάλεξαν ως ημερομηνία ξεσηκωμού την 28-9-1941, αλλά τελευταία στιγμή οι ομάδες της Θεσσαλονίκης διαφοροποίησαν το σχέδιό τους και έστειλαν σύνδεσμό στην περιοχή μας για ενημέρωση και τροποποίηση του σχεδίου, πλην όμως ο σύνδεσμος σκοτώθηκε κοντά στον ποταμό Στρυμόνα κι έτσι οι της περιοχής μας έμειναν ανημέρωτοί και η επιχείρησή τους καταδικάστηκε σε αποτυχία. Γι' αυτό θα πρέπει να είμαστε πιο επιεικείς στις κρίσεις μας.
| ΔΗΜΟΣ ΔΟΞΑΤΟΥ (ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ) | ||
| Βλαχόπουλος Αναστάσιος | Αθανάσιος | 26 |
| Γιολτσίδης Ιωάννης | Συμεών | 22 |
| Ζηλακάκης Γεώργιος | Χρήστος | 36 |
| Καμπάνταης Αλέξανδρος | Δημήτριος | 29 |
| Κατσαντώνης Θωμάς | Παναγιώτης | 56 |
| Κατσαντώνης Σωτήρης | Θωμάς | 24 |
| Ρεπάκης Στέφανος | Πέτρος | 35 |
| Σακκόπουλος Γεώργιος | Γεώργιος | 22 |
| ΔΗΜΟΣ ΔΟΞΑΤΟΥ (ΑΓΟΡΑ- Πάζαρλαρ) | ||
| Κυζίρογλου Αναστάσιος | Ιωσήφ | 45 |
| Μυλονόπουλος Ευσέβιος | Αντώνιος | 40 |
| Μυρισίδης Δημήτριος | Ιωάννης | 33 |
| ΔΗΜΟΣ ΔΟΞΑΤΟΥ | ||
| Αγγέλου Άγγελος | Χριστόδουλος | 31 |
| Αγόρι (ψευδώνυμο Αρμενίου) | 17 | |
| Αθανασίου Δημήτριος | Αναστάσιος | 33 |
| Αινίτης Μιλτιάδης | Κωνσταντίνος | 28 |
| Αλεξανδρίδης Αλέξανδρος | Μιλτιάδης | 25 |
| Αλεξίου Αλέξιος | Χριστόδουλος | 37 |
| Αλεξίου Θεόδωρος | Απόστολος | 36 |
| Αλεξίου Νικόλαος | Απόστολος | 20 |
| Αλεξίου Νικόλαος | Αλέξιος | 28 |
| Αλεξίου Παναγιώτης | Γεώργιος | 27 |
| Αλεξίου Παναγιώτης | Θεόδωρος | 31 |
| Αλτίκης Δημήτρης | Γεώργιος | 20 |
| Αμβράζης Αριστοτέλης | Παναγιώτης | 26 |
| Αμβράζης Δημοσθένης | Παναγιώτης | 24 |
| Αραπίδης Μιχαήλ | Γεώργιος | 36 |
| Αρβανιτίδης Ιωάννης | Μενέλαος | 20 |
| Αρβανιτίδης Μιχαήλ | Ισαάκ | 65 |
| Βασιλειάδης Χρήστος | Παναγιώτης | 17 |
| Βαφείδης Χρήστος | Αθανάσιος | 18 |
| Βελένης Ανέστης | Σταμάτιος | 38 |
| Βελέντζας Ιωάννης | Νικολάος | 26 |
| Βλαχάτσης Ιωάννης | Κωνσταντίνος | 31 |
| Βλαχάτσης Χρήστος | Κωνσταντίνος | 27 |
| Βογιατζής Αλέξανδρος | Αθανάσιος | 40 |
| Βογιατζής Ορέστης | Αθανάσιος | 38 |
| Βογιατζής Χρήστος | Κλεάνθης | 44 |
| Βουλούτης Νικόλαος | Δημήτριος | 33 |
| Γεωργιάδης Γεώργιος | παπα-Χριστόδουλος | 39 |
| Γεωργιάδης ή Δούλης Δημήτριος | Αθανάσιος | 35 |
| Γιαμαλής Αθανάσιος | Νικολάος | 40 |
| Γιαννάκης Ανδρέας | Κωνσταντίνος | 33 |
| Γιαρμουκάκη Σουλτάνα | Κωνσταντίνος (σύζυγος) | 46 |
| Γκαϊντακλής Αθανάσιος | Αντώνιος | 19 |
| Γκαρνίκ ή Γκαρνέκ (Αρμένιος) | 40 | |
| Γκόγκουλης Κίμων | Ανδρέας | 33 |
| Γοργίας Νικόλαος | Στέργιος | 23 |
| Δαγλής Νικόλαος | Κωνσταντίνος | 25 |
| Δαμιανίδης Βασίλειος | Γεώργιος | 28 |
| Δαμιανίδης Κωνσταντίνος | Γεώργιος | 32 |
| Δημητρακούδης Σταύρος | Θεόδωρος | 50 |
| Δημόπουλος Γεώργιος | Δημήτριος | 29 |
| Δημόπουλος Νικόλαος | Δημήτριος | 32 |
| Δικονιμάκης Ιωάννης | Ανδρέας | 22 |
| Δοντάκης Στέργιος | Κωνσταντίνος | 22 |
| Δόσπαπας Αλέξανδρος | Γεώργιος | 32 |
| Δρογούτης Γεώργιος | Απόστολος | 26 |
| Ζυρνόβαλης Μιχαήλ | Πέτρος | 32 |
| Ήτιος Δημήτριος | Νικολάος | 37 |
| Θασίτηςή Ανθουλιάς Αριστοκλής | Γεώργιος | 30 |
| Θεοδωράκης Παναγιώτης | Λάμπρος | 47 |
| Θεολογίδης Δημήτριος | Γεώργιος | 28 |
| Ιακωβίδης Αιμίλιος | Τρύφων | 34 |
| Ιωαννίδης Σταύρος | ||
| Καλακίκος Στρατής | ||
| Καπουτζής Γεώργιος | Δημήτριος | 24 |
| Καραγεβρέκης Χριστόδουλος | Γεώργιος | 26 |
| Καραγεβρέκης Αθανάσιος | Γεώργιος | 28 |
| Καραγιάννης Κλέαρχος | Ιωάννης | 38 |
| Καραγκιόζης Ανέστης | 27 | |
| Καραγκούνης Στέφανος | Γεώργιος | 32 |
| Καραμήτρου ή Κυριατζής Αθανάσιος | Ανέστης | 28 |
| Καράμπελας Δημήτριος | Ιωάννης | 20 |
| Καραπαναγιωτίδου Παναγιώτα | Θεμιστοκλής (σύζυγος) | 38 |
| Καρατζεμδένης Στέργιος | Αθανάσιος | 65 |
| Καρατζόγλου Κύρος | Ιωάννης | 29 |
| Καρατζόγλου Γεώργιος | Αναστάσιος | 31 |
| Καρατζόγλου Μενέλαος | Ιωάννης | 40 |
| Καρατζόγλου Χαρίλαοςή Χαράλαμπος | Μιχαήλ | 29 |
| Καρβουνίδης Θεόδωρος | Χαράλαμπος | 57 |
| Καρκατζέλης Κωνσταντίνος | Αναστάσιος | 19 |
| Καρακατζέλης Λεωνίδας | Αθανάσιος | 50 |
| Κατσέρης Νικόλαος | Γεώργιος | 24 |
| Κιάμος Θεόδωρος | Χρήστος | 22 |
| Κιμπάρης Ιωάννης | Γεώργιος | 35 |
| Κιτσιούκης Απόστολος | Δημήτριος | 19 |
| Κόρδας Σταύρος (Πάπιας) | 40 | |
| Κουμούρης Γεώργιος | Κωνσταντίνος | 48 |
| Κουμούρης Κωνσταντίνος | Νέστορας | 21 |
| Κουνδουράς Κωνσταντίνος | Δημήτριος | 40 |
| Κουνδουράς Στέφανος | Δημήτριος | 45 |
| Κουνδουράς Χρήστος | Δημήτριος | 38 |
| Κουρόγλου Μιλτιάδης | Θεολόγος | 63 |
| Κουρτίδης Νικόλαος | Λεωνίδας | 26 |
| Κουτσουράδης Κωνσταντίνος | Ευστράτιος | 38 |
| Κριτζέληςή Γριζέλης Σάββας | Δημήτριος | 31 |
| Κυνηγόπουλος Ηλίας | Χρήστος | 20 |
| Κυριατζής Χρήστος | Γεώργιος | 18 |
| Κύρου Πασχάλης | Γεώργιος | 21 |
| Κωνσταντινίδης Πρόδρομος | Κωνσταντίνος | 22 |
| Μαγαρσιώτης Στέργιος | Κωνσταντίνος | 31 |
| Μαδεμλής Δημοσθένης | Χρήστος | 42 |
| Μαδεμλής Ζήσης | Ιωάννης | 29 |
| Μαδεμλής Θεοδόσιος | Ιωάννης | 24 |
| Μαδεμλής Θεόδωρος | Διονύσιος | 25 |
| Μαδεμλής Θεόδωρος | Ιωάννης | 22 |
| Μαδεμλής Νικόλαος | Χρήστος | 27 |
| Μαδεμλής Πρόδρομος | Χρήστος | 21 |
| Μάλλιος Ευστάθιος | Αναστάσιος | 30 |
| Μαραπίδης Ηρακλής | Νικολάος | 23 |
| Μαργαρίτης Κωνσταντίνος | Αντώνιος | 31 |
| Μαργαρίτης Μαργαρίτης | Χρήστος | 23 |
| Μαργαρίτης Σοφοκλής | Χρήστος | 35 |
| Ματραπάζης Απόστολος | Μιχαήλ | 18 |
| Μηλιούσης Αθανάσιος | Χρήστος | 29 |
| Μολιστάνος Αντώνιος | Γεώργιος | 28 |
| Μοσχόπουλος Σταύρος | Νικολάος | 35 |
| Μοσχούτης ή Μοσχούδης Εμμανουήλ | Νικολάος | 28 |
| Μουραλόπουλος Θεοχάρης | Ιωάννης | 28 |
| Μπαλωτής Αναγνώστης | ||
| Μπαμπούρας Κωνσταντίνος | Απόστολος | 22 |
| Μπεάκης ή Δεμερτζής Αργύριος | Δημήτριος | 22 |
| Μπεσίκας Ιωάννης | Στέργιος | 27 |
| Μπεσίκας Στέργιος | Ιωάννης | 53 |
| Μπεσιρίδης Λεωνίδας | Θεόδωρος | 18 |
| Μπουντάκης Κωνσταντίνος | Λάμπρος | 26 |
| Μυλόπουλος Λάζαρος | Βασίλειος | 20 |
| Μυτιλέτσης Μιλτιάδης | Παναγιώτης | 51 |
| Ναλμπάντης Δημήτριος | Παναγιώτης | 20 |
| Ναλμπάντης Παναγιώτης | Δημήτριος | 72 |
| Ναούμ Θεόδωρος | Βασίλειος | 18 |
| Ξανθόπουλος Κωνσταντίνος | Αλέξανδρος | 23 |
| Ξανθόπουλος Λάζαρος | Κωνσταντίνος | 28 |
| Ξανθόπουλος Παναγιώτης | Κωνσταντίνος | 35 |
| Ξανθόπουλος Χαράλαμπος | ||
| Παλουκόπουλος Γεώργιος | Αναστάσιος | 26 |
| Πανανός Σωτήριος | Ιωάννης | 17 |
| Παπαδημητρίου Γεώργιος | Ιωάννης | 30 |
| Παπαδόπουλος Γεώργιος | Βασίλειος | 44 |
| Παπαδόπουλος Παύλος | Δημήτριος | 55 |
| Παπάζογλου Δημήτριος | Ιωάννης | 36 |
| Παπάζογλου Χρήστος | Ιωάννης | 35 |
| Παπαθανασίου Αθανάσιος | Αριστείδης | 18 |
| Παπαθανασίου Θεμιστοκλής | Αριστείδης | 27 |
| Παπαϊωάννου Δημήτριος | Τηλέμαχος | 41 |
| Παπαϊωάννου Διογένης | Ιωάννης | 16 |
| Παπαϊωάννου Θεόδωρος | Κωνσταντίνος | 22 |
| Παπαϊωάννου Χρήστος | ||
| Παπακωνσταντίνου Αθανάσιος | Αχιλλέας | 40 |
| Παπανικολάου Χρήστος | Βασίλειος | 22 |
| Παραδεισόπουλος Ιωάννης | Αναστάσιος | 21 |
| Παράσχου Αλέξανδρος | Γεώργιος | 28 |
| Παυλάτος Δημήτριος | Σωτήριος | 31 |
| Παυλάτος Χρήστος | Θεόκλητος | 25 |
| Πεζοδρόμος Αθανάσιος | Δημήτριος | 29 |
| Πεζοδρόμος Στέφανος | Δημήτριος | 50 |
| Πεντηκούσης Αναστάσιος | Κωνσταντίνος | 18 |
| Πηγαδάς Δημοσθένης | Κωνσταντίνος | 42 |
| Πηγουνάκης Γεώργιος | 22 | |
| Πλακοπίτης Δημήτριος | Ιωάννης | 35 |
| Ράιτσιος Άξιος | Αναστάσιος | 38 |
| Ραφτόπουλος Εμμανουήλ | Νικολάος | 33 |
| Ρουμανιώτης Γεώργιος | ||
| Σακκόπουλος ή Σακκάς Μιχαήλ | Πασχάλης | 45 |
| Σαμαράς Μιχαήλ | Δημήτριος | 29 |
| Σαραπάρης Ευάγγελος | Δημοσθένης | 19 |
| Σαριπανίδης Κλεάνθης | Παναγιώτης | 65 |
| Σαριπανίδης Πέτρος | Κλεάνθης | 31 |
| Σατσής Παναγιώτης | Δημήτριος | 33 |
| Σερέτης Απόστολος | Θεόδωρος | 29 |
| Σινώκας Γεώργιος | Αθανάσιος | 21 |
| Σιρλαντζής Γεώργιος | Δημήτριος | 32 |
| Σλιάτσης Αναστάσιος | Ιωάννης | 23 |
| Σλιάτσης Κωνσταντίνος | Νικολάος | 25 |
| Σλιάτσης Σωτήριος | Νικολάος | 22 |
| Σταύρου Ευάγγελος | Νικολάος | 38 |
| Σταύρου Σταύρος | Νικολάος | 30 |
| Στεργίου Δημήτριος | Ιωάννης | 16 |
| Τασλής Ζήσης | Παναγιώτης | 25 |
| Τασλής Χρήστος | Παναγιώτης | 35 |
| Ταυλαρίδης Αναστάσιος | Αθανάσιος | 39 |
| Τελωνιάτης Χρήστος | ||
| Τζιτζιμπάσης Μάρκος | Νικολάος | 28 |
| Τσάνταλης ή Κατσαρός Κων/νος | Δημήτριος | 54 |
| Τσάνταλης ή Κατσαρός Σταύρος | Κωνσταντίνος | 23 |
| Τσαρακλίδης Ανέστης | ||
| ΤσερπιστάληςΘεοχάρης(ή Κοκάρης) | Γεώργιος | 17 |
| Τσιβελεκίδης Αλέξανδρος | Κωνσταντίνος | 50 |
| Τσιβελεκίδης Σάββας | Γεώργιος | 46 |
| Τσιγγίζης Αναστάσιος | Νικολάος | 32 |
| Τσίπας Χρήστος | Αθανάσιος | 17 |
| Τσουκαλίδης Σωτήριος | Άγγελος | 37 |
| Φαμιλωνίδης Στυλιανός | Γεώργιος | 70 |
| Φιλιππίδης Βασίλειος | Γεώργιος | 21 |
| Φωτίου Βασίλειος | Διαμαντής | 21 |
| Φωτίου Κωνσταντίνος | Διαμαντής | 18 |
| Χαλβατζής Ιωάννης | Δημήτριος | 37 |
| Χαραλαμπίδης Γεώργιος | Θεόδωρος | 32 |
| Χατζηβασιλείου Αναστάσιος | Διονύσιος | 35 |
| Χατζηβασιλείου Άξιος | Ιωάννης | 28 |
| Χατζηβασιλείου Κωνσταντίνος | Ιωάννης | 19 |
| Χατζηβασιλείου Κωνσταντίνος | Στέφανος | 32 |
| Χατζηδημητρίου Γεώργιος | Λεωνίδας | 33 |
| Χατζηδημητρίου Δημήτριος | Λεωνίδας | 22 |
| Χατζηδημητρίου Νικόλαος | Λεωνίδας | 27 |
| Χατζηδημητρίου Τιμόθεος | Χρήστος | 22 |
| Χατζηδημητρίου Χρήστος | Αριστομένης | 34 |
| Χατζηελευθερίου Αθανάσιος | Συμεών | 47 |
| Χατζής ή Χατζόπουλος Ιωάννης | 30 | |
| Χατζής Λάμπρος | Ιωάννης | 44 |
| Χατζόπουλος Ιωάννης | Πασχάλης | 30 |
(Πηγή Πληροφοριών: “ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΗΡΩΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1940-1944″, Θεόδωρος Κ. Ξομάλης Ταγματάρχης Δικαστικού Σώματος Ενόπλων Δυνάμεων)
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου